1. Taiko là gì?

Taiko là một blockchain Layer 2 được xây dựng trên công nghệ zkEVM tương thích hoàn toàn với Ethereum. Taiko có khả năng mở rộng quy mô cho Ethereum cả về mặt kỹ thuật và phi kỹ thuật bằng cách hỗ trợ tất cả các mã code zkEVM một cách phi tập trung và an toàn nhất. Mục tiêu của Taiko là trở thành zkEVM loại 1 (Type 1 ZkEVM) có cấp độ tương thích với EVM cao nhất.

Các hợp đồng thông minh được triển khai trên Ethereum L1 đóng vai trò là cơ chế cung cấp dữ liệu và trình xác minh (verifier) các bằng chứng ZK-SNARK. Hợp đồng thông minh được triển khai trên Taiko L2 thực hiện một số chức năng quan trọng.

Để phù hợp với kiến trúc trên, Taiko sẽ có ba thành phần chính tham gia như sau:

• Proposers (Người đề xuất): Xây dựng các khối rollup từ các giao dịch L2 của người dùng và đề xuất chúng trên L1; bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng tạo khối này.
• Provers (Người chứng minh): Tạo bằng chứng ZK-SNARK khẳng định tính hợp lệ của các giao dịch L2 và các khối được đề xuất nói trên; bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng tạo bằng chứng này.
• Node runners (Người chạy nút): Thực thi các giao dịch từ dữ liệu trên chuỗi (on-chain) để luôn đồng bộ với trạng thái (state) của chuỗi. Mặc dù cả Proposers và Provers đều cần chạy các node để hoàn thành vai trò tương ứng của họ, nhưng các tác nhân khác cũng sẽ chạy các node, như các dịch vụ cung cấp như block explorer và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng node. Bất kỳ ai cũng có thể chạy các nút Taiko.

2. Điểm nổi bật của Taiko

a. Tương thích hoàn toàn với Ethereum

Type 1 ZK-EVM mà Taiko đang áp dụng hoạt động hoàn toàn tương thích với Ethereum. Điều này giúp cho các lập trình viên có thể di chuyển DApp giữa Ethereum và Taiko liền mạch với nhau, mà không sợ rủi ro lỗi hợp đồng – so với việc phải biên dịch chúng sang một ngôn ngữ khác. Từ đó rút ngắn thời gian lập trình lại những tính năng cũ, đồng thời có nhiều nguồn lực hơn để phát triển những tính năng đột phá khác (nếu dự án trên Ethereum muốn mở rộng quy mô hoạt động trên Taiko và ngược lại).

b. Mã nguồn mở (Open-source)

Tất cả nguồn code của Taiko đều có sẵn trên GitHub, bất kỳ ai cũng có thể xem, xây dựng hoặc chỉnh sửa nguồn code đó. Do vậy, sự phát triển của Taiko không chỉ giới hạn ở một nhóm nhỏ, mà nó còn được đóng góp từ cộng đồng lớn và các nhà phát triển từ khắp nơi trên thế giới. Điều này mang lại cho dự án một mức độ đa dạng và chất lượng mã nguồn cao hơn.

c. Hoàn toàn phi tập trung

Ngoài khả năng tương thích cao với EVM, Taiko còn tập trung mạnh vào tính phi tập trung của giao thức. Trong khi hầu hết các mạng Rollup ưu tiên hiệu suất và tăng dần tính phi tập trung, Taiko có kế hoạch ra mắt với các trình đề xuất phi tập trung (trình sắp xếp thứ tự) gửi các block và chứng minh để tạo ra ZKP. Điều này làm nổi bật mức độ Taiko đánh giá cao tính phi tập trung, vì hiện tại không có Rollup nào có tính năng trình sắp xếp phi tập trung.

Bên cạnh đó, đội ngũ phát triển cũng đã công bố kế hoạch ưu tiên phát triển DAO và sẽ tiết lộ chi tiết cụ thể kế hoạch trong tương lai.

3. Roadmap

Taiko đã chia sẻ roadmap vào tháng 3 năm 2023 – với dự kiến sẽ mainnet vào nửa đầu năm 2024. Trong đó Taiko sẽ đi qua 2 vòng thử nghiệm Alpha Testnet và Beta Testnet trước khi đến Mainnet. Chi tiết như sau:

• Alpha Testnet 1: Đã hoàn thành 12/2022.
• Alpha Testnet 2: Dự kiến 3/2023.
• Thêm các bản Alpha Testnets: Dự kiến Q2-Q3/2023.
• Thêm vài phiên bản Beta Testnets: Dự kiến Q3-Q4/2023.
• Mainnet: Dự kiến đầu năm 2024.

4. Đội ngũ phát triển của Taiko

Đội ngũ Taiko hiện tại bao gồm hơn 20 người đến từ 13 quốc gia trên thế giới. Hầu hết các thành viên đều có nền tảng kỹ thuật/nghiên cứu vững chắc. Một số thành viên đã từng có thời gian tham gia R&D về zkEVM với Ethereum Foundation trong năm 2021. Một số khác tham gia vào việc nghiên cứu khả năng mở rộng của Ethereum dựa vào ZK-Rollup năm 2018.

Trong đó:

• Daniel Wang: Co-founder và CEO của Taiko, trước đây ông cũng đã đồng hành với Loopring trong 4 năm.
• Terence Lam: Co-founder của Taiko, trước đây ông từng làm trong Loopring 6 năm với vị trí cao nhất là phó chủ tịch.
• Brecht Devos: Co-founder thứ ba của Taiko, tham gia vào đội ngũ từ tháng 7/2022. Brecht cũng đã từng làm việc tại Loopring với vai trò Chief Architect. Hiện anh đảm nhiệm việc dẫn dắt phòng R&D của Taiko’s Zero Knowledge.

5. Nhà đầu tư và đối tác

Mới đây, Taiko đã gọi vốn được 22 triệu USD qua 2 vòng:

• Đầu tiên là vòng gọi vốn hạt giống trị giá 10 triệu USD do Sequoia China dẫn đầu, kết thúc vào quý 3/2022
• Vòng thứ hai là vòng gọi vốn pre-Series A trị giá 12 triệu USD gần đây do Generative Ventures dẫn đầu.

Các nhà đầu tư khác trong hai vòng bao gồm IOSG Ventures, GSR và GGV Capital, và các nhà đầu tư thiên thần như người sáng lập POAP, Patricio Worthalter, Tim Beiko của Ethereum Foundation và Anthony Sassano. Taiko không tiết lộ định giá.

6. Kết luận

Với đội ngũ phát triển có nhiều kinh nghiệm trong thị trường và sự ủng hộ đầu tư của các quỹ, Taiko là dự án vô cùng hứa hẹn trong tương lai.  Về mặt công nghệ, Taiko cũng đang xây dựng zkEVM loại 1 giúp dự án dễ dàng phát triển trên hệ sinh thái của mình, đây là công nghệ khá khó và cần nhiều thời gian để xây dựng. Taiko hiện tại vẫn chưa mainnet nên chúng ta cần chờ thêm để đánh giá thêm các sản phẩm của dự án đầy tiềm năng này.