1. Lens Protocol Là Gì?

Lens Protocol là một mạng lưới mạng xã hội phi tập trung với tầm nhìn Web3 được xây dựng trên Polygon. Lens Protocol trao lại quyền và sức mạnh cho người dùng và những nhà phát triển từ đó tạo nên một xã hội được đóng góp bởi bất kì cá nhân nào tham gia. Lens Protocol là một mã nguồn mở khiến cho bất kì dự án nào cũng có thể xây dựng và phát triển trên Lens từ đó chúng ta có hệ sinh thái Lens Protocol.

Ở Web2, tất cả quyền lực đều nằm ở công ty/tập đoàn phát hành, người dùng không có quyền quyết định với thông tin của mình bên cạnh đó tất cả cơ sở dữ liệu đều tập trung. Người dùng hoàn toàn có thể bị khóa tài khoản bất kỳ lúc nào vì những lý do không rõ ràng, và gần như toàn bộ lợi nhuận đổ về công ty quản lý chứ không phải nhà phát triển nội dung.

Lens Protocol ra đời với sứ mệnh xây dựng mạng xã hội phi tập trung nơi tất cả người dùng có thể cùng nhau đóng góp xây dựng mạng xã hội và với những nhà phát triển họ nhận về thù lao xứng đáng với công sức mà họ bỏ ra.

2. Điểm đặc biệt của Lens Protocol

Hai khái niệm cốt lõi làm Lens Protocol trở nên độc đáo: NFT và tính mô đun. Thiết lập hồ sơ của người dùng dưới dạng NFT là trọng tâm của giao thức. Với Lens profile, các thành viên mạng xã hội phi tập trung của Lens Protocol được trao quyền để tạo, duy trì và sở hữu nội dung cũng như hồ sơ của họ được thể hiện thông qua NFT.

Kiến trúc như vậy giúp chuyển toàn quyền và hoàn toàn sở hữu nội dung vào tay người dùng. Bất kỳ nội dung nào được đăng, cho dù là văn bản, hình ảnh hay thậm chí thay đổi hình đại diện đều có sẵn trên chuỗi. Tính mô đun với tư cách là một thuộc tính hệ thống đề cập đến sự đổi mới, tính khả dụng và khả năng kết nối, nghĩa là biểu đồ xã hội của Lens Protocol dành cho tất cả những người sáng tạo sẵn sàng đề xuất và triển khai các tính năng mới. Cơ chế này còn giúp cộng đồng xét duyệt để tích hợp các tính năng mới, các dự án social mới nhằm duy trì quyền tự do ngôn luận.

3. Cách Lens Protocol hoạt động

a. Cơ chế

Như đã đề cập ở trên, profile NFT và module là 2 khái niệm cốt lõi của Lens. Đầu tiên, người dùng cần tạo và xuất bản hồ sơ cá nhân của mình. Hồ sơ sẽ tồn tại dưới dạng 1 NFT. Vì vậy, mỗi một hồ sơ là duy nhất và thuộc hoàn toàn quyền kiểm soát của người dùng.

Sau khi tạo hồ sơ, người dùng có thể thực hiện các tác vụ trên mạng xã hội như đặt ảnh đại diện, post bài viết, comment hoặc chia sẻ bài viết khác.

Mọi tác vụ đều được token hóa thành các NFT. Ví dụ: Khi người dùng thực hiện việc follow 1 hồ sơ, sẽ có một NFT-Follow được tạo ra dưới dạng NFT ERC-721, đại diện cho sự theo dõi đó.

b. Đi sâu vào module

Module là cơ chế hoạt động cốt lõi của Lens. Mỗi một module là các các smart contract độc lập, được quản lý dựa trên một whitelist, tuân theo giao diện cụ thể. Sẽ có 3 loại module chính trên Lens:

• Follow module: chứa các liên kết với hồ sơ và logic sẽ được thực hiện khi người dùng theo dõi hồ sơ.
• Collect module: là module phục vụ cho việc thu thập các bài viết trên mạng.
• Reference module: các module phục vụ cho việc bình luận, tương tác với các post.

Cách hoạt động của các modules này cũng khá đơn giản. Mỗi một profile sẽ bao gồm trong nó follow module, đảm bảo quản lý được những người follow bạn. Mỗi bài post người dùng thực hiện sẽ gồm collect module kết hợp với reference module để đảm bảo bài post của bạn được ghi nhận, đưa lên mạng xã hội và người khác có thể tương tác.

4. Ưu và nhược điểm của Lens Protocol

a. Ưu điểm

Ưu điểm của Lens nằm ở chính nền tảng của nó và các nguyên tắc Web3.

• Đầu tiên và quan trọng nhất, mạng độc lập không cần cấp phép của Lens Protocol tạo ra một môi trường chống kiểm duyệt và không thể bị gián đoạn. Không bên thứ ba nào, kể cả các cơ quan tập trung, có thể xóa hoặc kiểm duyệt bất kỳ nội dung nào hoặc cấm bất kỳ hồ sơ nào.

• Các ứng dụng xây dựng trên Lens Protocol được hưởng lợi từ hệ sinh thái đang phát triển mạnh mẽ và thu lợi từ mô-đun của giao thức và các tính năng dễ dàng tùy chỉnh.

• Thuật toán PoS được xây dựng trên Polygon của Lens Protocol làm cho blockchain của nó tiết kiệm năng lượng và với fee giao dịch thấp, tốc độ nhanh.

b. Nhược điểm và rủi ro

• Các blockchain thường bị giới hạn về dung lượng lưu trữ on-chain và do đó, không phải tất cả nội dung và NFT đều được lưu trữ ở on-chain. Sự phát triển của Lens Protocol ngày một lớn, về dài hạn điều này yêu cầu một giải pháp lưu trữ khác

• Vấn đề lưu trữ được kết nối sâu sắc với các vấn đề bảo mật. Nếu các tệp gốc không được lưu trữ on-chain, chúng có thể bị mất hoặc bị hỏng.

• Ngoài ra còn có rủi ro về hợp đồng thông minh và NFT trong các trường hợp bị hacker tấn công

5. Tính năng của Lens Protocol

Lens Protocol sở hữu các tính năng của mạng xã hội truyền thống như tạo portfolio, bình luận, share bài viết, thả like,…Nhưng vì bản chất của giao thức này là Web3, vì vậy, mỗi người dùng sẽ được tự do xây dựng mạng xã hội cho riêng mình. Tất cả các nội dung của người dùng đều thuộc quyền sở hữu của chính họ.

Các tính năng của Lens Protocol gồm:

a. Hồ sơ NFT

Mọi thông tin của người dùng sẽ được lưu trữ dưới dạng hồ sơ NFT trong Lens Protocol. Các hồ sơ NFT sẽ chứa lịch sử hoạt động như bài đăng, comment, like,… mà bạn đã tạo trên mạng xã hội của mình.

Một contract có thể chứ nhiều hồ sơ NFT, một hồ sơ NFT có thể sở hữu và phát triển bởi một DAO thông qua ví multisig.

b. Follow NFT

Follow NFT được cấp cho người dùng mỗi khi họ theo dõi ai đó trên mạng xã hội của Lens Protocol. Mỗi NFT sẽ đi kèm với 1 ID token với các tiện ích sẵn có của NFT đó. Bạn có thể bỏ phiếu quản trị bằng Follow NFT, bên cạnh đó còn có thể giao dịch công khai trên mạng xã hội của mình,

c. Publication

Tại Lens Protocol, người dùng được tự do tạo và chia sẻ bất cứ nội dung nào bạn muốn ví dụ hình ảnh, nhạc, video, tác phẩm nghệ thuật,…Lens Protocol sẽ hỗ trợ IPFS và các phương tiện liên quan để phục vụ cho việc tạo nội dung của mình.

d. Collect

Lens Protocol cho phép người dùng thu thập các tác phẩm mà bạn thích. Mỗi tác phẩm sẽ có mức giá, kích thước và thời gian stake khác nhau tuỳ chọn.

e. Mirror

Người dùng có thể share lại các bài đăng mà mình thích bằng tính năng Mirror. Bằng cách này, chúng ta có thể kiếm được tiền hoa hồng trug gian từ nội dung gốc nếu có người tương tác vào bài đăng đó của bạn.

f. Built-In Governance

Khi follow một profile, các followers sẽ nhận được FollowNFT, các NFT này chứa logic dành riêng cho quản trị cho phép thực hiện các hành động ủy quyền cho một người nào đó uy tín để đưa ra các quyết định thay mình.

g. Community Multisig (sắp ra mắt)

Đóng vai trò như tổ chức quản lý Lens Protocol phi tập trung sau này, trao lại quyền & giá trị cho người dùng

• Các thiết lập về quản trị
• Đặt địa chỉ kho bạc và phí
• Whitelisting Assets
• Tạm dừng các tính năng Lens Protocol hay dừng hoàn toàn hệ thống
• Địa chỉ danh sách trắng để tạo profile
• Danh sách trắng Các mô-đun Theo dõi, Thu thập và Tham khảo
• Nâng cấp hợp đồng core của Lens Protocol

=> Có thể thấy các tính năng của Lens Protocol mới dừng lại ở mức cơ bản, các mạng xã hội Web2 đều đã có các tính năng này, thậm chí đây là các tính năng không thể thiếu đối với một mạng xã hội.

6. Hệ Sinh Thái Lens Protocol

Các dự án trên Lens đa dạng ở rất nhiều các mảnh ghép khác nhau từ các loại mạng xã hội khác nhau, music, xác minh danh tính, công cụ phân tích, công cụ cho developers,… Hệ sinh thái của Lens Protocol bao gồm các mảnh ghép sau:

• Social Media: Lenster (tương tự Twitter), Lenstube (tương tự Youtube), Phaver, ORB (2 app trên điện thoại tương tự Twitter App), Fanstatic (tương tự Instagram), Re:Meme, Superfun, Onboard, Yup.
• Curation: Lensport, Lensta.
• Community Tool: Guild.xyz, Handle Claim, Huddleo1, Lens Telegram Bot, Lensalert, Lensdrop.
• Analytics: Bello, Lens Analytics, Lens API Stats, Lens App Stats, Stat Lens,…
• Bridges: Greenhouse, Inlens, Lens Share, Reflect.
• Idetiny: Cultivator, Lens Human, Lensfrens, Mashmesh, Mydome, Nimi.
• Music: Beats.xyz, Clubspace, Decent, Lyrical World, Ooh La La, StemsDAO.
• Events: Web3 Event, WeLook.
• Algortithms: Meetverse.
• Other: Embed, Alps Finance, Garden, Harfang, Infinity Keys, Interface Social, Lensai, Lenscast, Mad Finance, Phi Land, Roci Finance, Share, Soclly, Troop Finance,…

Cùng điểm qua một số metric của các dự án nổi bật trên Lens Protocol

Lenster

Lenster là phiên bản phi tập trung của Twitter. Cho phép người dùng chia sẻ NFT, tạo âm thanh, video, hình ảnh và các bài đăng dựa trên văn bản, đồng thời tương tác với cộng đồng và từng người sáng tạo.

Một vài thông số của Lenster về số lượng các bài đăng và comment cho thấy một xu hướng tăng rõ rệt. Điều này là tín hiệu tích cực cho một mạng xã hội mới như Lenster, mặc dù con số này chưa thể so sánh với các mạng xã hội truyền thống.

Số lượng profile từ 5 – >20 post chiếm 53% cho thấy người dùng có hoạt động khá sôi nổi trên Lenster

Lenstube (phiên bản phi tập trung của Youtube)

Số lượng video trên nền tảng này đã có sự tăng trưởng nhưng chất lượng của các video vẫn đang ở mức tương đối thấp. Chi phí lưu trữ khi đăng video 20 phút khoảng 7$, điều này có thể là một rào cản cho sự phát triển của Lenstube như đã đề cập về các bất lợi của lưu trữ phi tập trung. Các tính năng của Lenstube còn đơn giản.

Phaver

Ứng dụng mạng xã hội phát triển trên app điện thoại. Phaver tận dụng các nội dung trên Lens Protocol để có thể kiếm lợi nhuận với hình thức Share to Earn. Phaver chỉ phát triển trên app điện thoại và đang giới hạn số lượng người tham gia.

=> Nhìn chung, số lượng dự án trong hệ sinh thái không quá lớn như họ đề cập, bởi vì có nhiều dự án chưa đủ tiêu chuẩn để được xem là hệ sinh thái. Các dự án nổi bật trong hệ sinh thái hầu hết vẫn đang trong quá trình phát triển và nâng cấp, chưa thể cạnh tranh với dự án Web2 đã có nền tảng và lượng người dùng ổn định từ lâu.

7. Đội ngũ dự án

Dự án Lens Protocol được phát triển bởi nhà sáng lập của dự án Aave là ông Stani Kulechov cùng với các thành viên dày dặn kinh nghiệm trong ngành công nghiệp Blockchain, tài chính và bảo mật internet…

8. Phân tích on-chain

Tính đến thời điểm hiện tại đã có tổng cộng 110,605 NFT Lens Protocol được mint trên hệ sinh thái của Polygon. Với 110,605 NFT Lens Protocol được mint ra thì có tới 107,187 người dùng đã thiết lập hồ sơ của mình trên Lensfren.

Giá sàn của Lens Profile cũng tăng hơn 3 lần trong vòng hơn 2 tháng, từ mức 50$ tháng 11, lên đến 165$ ở thời điểm hiện tại.

Số lượng các tài khoản có hoạt động ít nhất là tương tác, comment, đăng post,… trong một tháng qua đang tăng trưởng ổn định. So với những ngày đầu phát triển là tháng 5/2022, con số xuất phát điểm chỉ là 3,336 active member/tháng đã tăng lên tới mức 35,143 active member vào tháng 12 tương đương với mức tăng 1053%. Đây là con số tăng trưởng tốt khi thị trường đang trong giai đoạn downtrend. Lượng NFT Profile mới được mint ra có dấu hiệu giảm, lý do được đưa ra là muốn mint các NFT Profile thì yêu cầu người dùng phải thực hiện nhiều nhiệm vụ từ các dự án hơn.

Thời gian gần đây, đã có nhiều thông tin Lens sẽ ra mắt token trên Coinbase, và thông tin ra mắt tính năng cơ chế quản trị nội dung bằng token đã làm nhiều người kì vọng Lens Protocol sẽ là sớm ra mắt token và airdrop cho người dùng như cách mà Optimistic từng làm. Điều này đã giúp người dùng hoạt động trên Lens tăng mạng.

Với ủng hộ tích cực của cộng đồng, người dùng trên Lens Protocol cũng hoạt động tích cực hơn hẳn so với giai đoạn từ tháng 10 trở về trước. Số lượng bài post, comment, mirror (tính năng share kiếm hoa đồng) cũng tăng trưởng đáng kể so với giai đoạn tháng 10-2022.

8. Kết luận

Lens Protocol là mạng xã hội phi tập trung với mã nguồn mở giúp kết hợp tốt các khả năng tương tác. Theo đó, Lens Protocol mang đến nhiều ưu điểm về tính phi tập trung cho người dùng mạng xã hội. Đây là nền tảng được kỳ vọng sẽ khắc phục các vấn đề còn tồn đọng của mạng xã hội Web2, cho phép người dùng sở hữu nội dung và các tùy chỉnh mạnh mẽ.

Hệ sinh thái Lens Protocol tuy còn nhiều vấn đề tồn đọng và chưa thể so sánh với các mạng xã hội truyền thống, tuy nhiên Lens có được sự ủng hộ của người dùng, cùng với xu hướng phát triển của Social Web3 ngày càng mạnh mẽ.

Với các thành tựu đã đạt được của mình, Lens Protocol là một hệ sinh thái mạng xã hội và tài chính đầy tiềm năng rất đáng để quan sát trong thời gian sắp tới.