Bức tranh toàn cảnh thị trường

Theo Báo cáo thị trường Tiền mã hóa Việt Nam H1.2023 – Kyros Ventures x Animoca Brands, tỷ lệ tăng trưởng GDP năm 2022 của một số quốc gia cho thấy Việt Nam đang thuộc nhóm dẫn đầu với tỷ lệ tăng trưởng cao nhất là 8%. Trong bối cảnh các siêu cường kinh tế như Nhật Bản và Hoa Kỳ chỉ đạt được mức tăng trưởng khiêm tốn, lần lượt là 1% và 2,1%. Điều này phản ánh sự đa dạng và linh hoạt của nền kinh tế Việt Nam, từ việc kích thích ngành sản xuất đến việc nâng cao chất lượng việc làm, đồng thời trở thành một đích đến hấp dẫn cho vốn đầu tư quốc tế, tiếp tục củng cố vị thế của mình trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Theo báo cáo hàng năm của Chainalysis, một nền tảng dữ liệu blockchain của Mỹ, Việt Nam lại một lần nữa đứng đầu thế giới về việc sử dụng tiền điện tử cho năm thứ hai liên tiếp. Kết quả nghiên cứu công bố vào tháng 9/2022 cho thấy Việt Nam đứng đầu với điểm tuyệt đối trong bảng xếp hạng Chỉ số Chấp Nhập Tiền Điện Tử Toàn Cầu. Báo cáo cũng kết luận rằng Việt Nam có thị trường tiền điện tử lớn thứ hai ở ASEAN, chỉ sau Thái Lan.

Điều này không có gì ngạc nhiên khi nền kinh tế của Việt Nam ngày càng số hóa trong thập kỷ qua, với việc không sử dụng tiền mặt đang trở nên phổ biến (như Moca, Momo, hay Zalopay). Cùng lúc, chính phủ cũng đã chú ý đến sự phát triển của nền kinh tế và sự phổ biến ngày càng rộng rãi của tiền điện tử. Bộ Tài chính đã được giao nhiệm vụ phát triển cải cách pháp luật về tiền điện tử và tài sản ảo, và đã tạo ra một nhóm nghiên cứu cho việc này. Các yếu tố này đã khiến Việt Nam trở thành “mỏ vàng” trong mắt các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực.

Theo một báo cáo của Finders, có một khoảng cách lớn giữa nam và nữ về việc sở hữu tiền điện tử: 44% dân số nam cho biết họ sở hữu tiền điện tử so với 35% dân số nữ. Tính đến năm 2022, khoảng 70% người sở hữu tiền điện tử tại Việt Nam nằm trong độ tuổi từ 18-34, trong khi 25% nằm trong độ tuổi từ 35-54. Trong số tất cả các loại tiền điện tử, Bitcoin là loại phổ biến nhất với một trong năm người sở hữu tiền điện tử tại Việt Nam có Bitcoin. Ngoài tiền điện tử, nhà đầu tư Việt Nam cũng rất quan tâm đến GameFi, một lĩnh vực kết hợp giữa game và DeFi.

Vào năm 2021, sự thành công bùng nổ của trò chơi Axie Infinity đã thu hút sự chú ý của ngành công nghiệp Web3 đối với thị trường Việt Nam. Thậm chí có nhiều quan điểm cho rằng, Việt Nam có thể sẽ trở thành động lực quan trọng đẩy mạnh thị trường tiền mã hóa trong đợt uptrend tới, và các trung tâm giao dịch tiền điện tử cũng sẽ dần chuyển từ Hàn Quốc, Nhật Bản sang Việt Nam, Philippines và các thị trường Đông Nam Á mới nổi khác.

Chiến lược đầu tư năm 2023 của nhà đầu tư Việt

Theo Báo cáo Xu hướng Tài chính 2023 do Decision Lab công bố, người dùng Việt đang ưu tiên đến sự an toàn tài chính và bảo vệ vốn đầu tư, nhưng cũng đang tìm kiếm cơ hội để có lợi nhuận cao hơn. Sau tiết kiệm, tiền điện tử đã trở thành lựa chọn đầu tư yêu thích thứ hai của người tiêu dùng Việt Nam trong nửa cuối năm 2023 và đầu năm 2024.

Người dùng dự kiến sẽ tiếp tục cẩn trọng với tài chính cá nhân của mình, với khoảng một nửa số người được hỏi đang đầu tư vào việc tiết kiệm, vàng,và chứng khoán có kế hoạch tiếp tục đầu tư nhiều hơn trong 12 tháng tới. Tuy nhiên, tiền điện tử là ngoại lệ trong xu hướng này. Mặc dù là một trong những loại tài sản có tính biến động cao nhất, hơn một nửa (53%) người Việt Nam sở hữu tiền điện tử đang có kế hoạch đầu tư thêm vào các tài sản như Bitcoin.

Theo khảo sát, do thị trường việc làm trở nên không ổn định, ngày càng nhiều người chuyển sang các sản phẩm đầu tư để bảo vệ tài chính cho gia đình trong tương lai. Vào năm 2023, có 41% người muốn bảo vệ tài chính tương lai của mình thông qua việc đầu tư, tăng 10% so với năm 2022.

Tuy nhiên, mặc dù việc đầu tư đang trở nên phổ biến hơn, người tiêu dùng lại càng thận trọng hơn về mức độ rủi ro mình chấp nhận. Số người sẵn lòng chấp nhận mức rủi ro từ “cao” đến “cực cao” để có cơ hội tăng vốn đáng kể đã giảm từ 18% xuống còn 9% trong vòng 12 tháng. Trong khi đó, chỉ có 19% người muốn không chấp nhận rủi ro, khoảng một phần ba (32%) là những người đầu tư rủi ro thấp, và hơn một phần năm (23%) sẵn lòng chấp nhận rủi ro vừa phải khi đầu tư vốn của mình.

Trong bối cảnh kinh tế đầy bất ổn, người tiêu dùng đang tìm kiếm các giải pháp tài chính giúp họ vượt qua những khó khăn như lạm phát, giảm giá bất động sản và thị trường việc làm không ổn định. Các sản phẩm đầu tư có độ rủi ro thấp đang trở thành lựa chọn hấp dẫn để bảo vệ tài chính cho bản thân và gia đình. Song song với đó, tiền điện tử vẫn thu hút sự chú ý và được coi là một kênh đầu tư tiềm năng.

Yếu tố thúc đẩy thị trường tiền điện tử tại Việt Nam

Đầu tiên, về mặt chi phí, Việt Nam có nguồn nhân lực với chi phí lao động tương đối thấp. Theo dữ liệu từ báo cáo của Coin98 Insights, mức lương trung bình của nhân viên blockchain ở Việt Nam thấp hơn so với toàn cầu. Ví dụ, mức lương trung bình của nhân viên HR trong lĩnh vực blockchain ở Việt Nam là 30.000 đô la Mỹ/năm, trong khi ở Bắc Mỹ là 42.000 đô la Mỹ/năm. Đối với các vị trí phát triển quan trọng cho các doanh nghiệp Web3, mức lương hàng tháng của cấp quản lý là 2526 đô la Mỹ.

Trong sự kiện “Tuần lễ Blockchain GM Vietnam” được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 7 năm nay, Kyros Ventures đưa ra một ví dụ: giả sử một start-up Web3 có 10 người (1 CEO, 5 kỹ sư phần mềm, 2 nhân viên marketing, 1 BD và 1 designer) với nguồn vốn khởi nghiệp là 5 triệu đô la Mỹ, nếu đặt trụ sở tại Việt Nam, họ có thể duy trì hoạt động trong 18 năm. Cùng mô hình đó, ở Trung Quốc chỉ có thể duy trì 8,5 năm, Singapore chỉ 3,4 năm và Mỹ chỉ 2,9 năm.

Tuổi thọ của các dự án start-up về Web3 với $5M gọi vốn

Thứ hai, lợi ích từ tăng trưởng dân số của Việt Nam có thể mang lại sự tăng trưởng người dùng tiềm năng cho các doanh nghiệp tiền điện tử. Vào tháng 4 năm nay, dân số của Việt Nam đã chính thức vượt qua mốc 100 triệu, trở thành quốc gia có dân số trên 100 triệu thứ ba ở Đông Nam Á, sau Indonesia và Philippines. Đặc biệt, phần lớn dân số là người trẻ từ 18-34 tuổi, khớp hoàn hảo với đối tượng mục tiêu của tiền điện tử, tạo điều kiện lý tưởng cho việc tiếp nhận tiền điện tử.

Hơn nữa, giáo dục là yếu tố quan trọng để Việt Nam tiếp tục là một điểm nóng về tiền điện tử. Việt Nam có các trường đại học uy tín trong lĩnh vực giáo dục về blockchain và tiền điện tử, chẳng hạn như Đại học RMIT, được xếp hạng số 2 thế giới về blockchain (chỉ đứng sau Đại học Quốc gia Singapore và nằm trong top các trường uy tín như MIT hay UC Berkeley). Theo sau RMIT, nhiều trường đại học khác cũng đã bắt đầu mở các khóa học về blockchain cho sinh viên Việt Nam. Xu hướng giáo dục này sẽ đảm bảo Việt Nam có đủ lực lượng lao động có trình độ để đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp tiền điện tử trong nhiều năm tới.

Ngoài ra, Việt Nam có tỷ lệ sử dụng internet di động rất cao, chi phí học Web3 của người dùng khá thấp. Chỉ cần doanh nghiệp có các biện pháp khuyến khích phù hợp, họ có thể thu hút được đối tượng này và có cơ hội tăng người dùng.

Tất cả những dữ liệu này đều chứng minh rằng thị trường tiền điện tử của Việt Nam có tiềm năng và triển vọng rất tốt. Theo báo cáo của MarketsandMarkets, đến năm 2026, giá trị thị trường liên quan đến blockchain của Việt Nam dự kiến sẽ đạt gần 2,5 tỷ đô la Mỹ, tăng 5 lần so với năm 2021. Đây là mức tăng trưởng cực kỳ mạnh mẽ trong một lĩnh vực được cho là khá mới mẻ này.

Những hạn chế cần khắc phục

Trong khi các nhà cung cấp sàn giao dịch tiền điện tử phải trải qua quá trình chọn lọc khắt khe để có giấy phép hoạt động ở Singapore hay Hồng Kông, các sàn giao dịch tập trung (CEX) có thể tự do hoạt động tại Việt Nam mà không cần giấy phép cung cấp dịch vụ tài chính. Người đầu tư kiếm được lợi nhuận từ tiền điện tử cũng không phải đóng bất kỳ loại thuế nào.

Nhiều dự án tiền điện tử, đặc biệt là trong lĩnh vực GameFi, Move to Earn, Metaverse và Web3, đã được ra mắt trong môi trường như vậy. Điều này đã giúp thúc đẩy sự đổi mới ở quốc gia và phát triển nền kinh tế số. Tuy nhiên, thiếu khung pháp lý cũng đã gây ra một số vấn đề:

(i) không có sự bảo vệ cho nhà đầu tư khi bị lừa đảo;

(ii) khó khăn trong việc truy tìm các hoạt động liên quan đến tiền điện tử có dấu hiệu lừa đảo và tội phạm như rửa tiền;

(iii) môi trường kinh doanh không ổn định; và

(iv) khó khăn cho cơ quan thuế trong việc thu thuế từ các hoạt động liên quan đến tiền điện tử.

Về dài hạn, những vấn đề này có thể làm giảm niềm tin của thị trường và làm cho Việt Nam trở nên kém hấp dẫn, đặc biệt là khi sức hút giảm đi. Nhận ra điều này, chính phủ Việt Nam đang tìm cách quản lý và điều chỉnh thị trường tiền điện tử. Vào tháng 7 năm ngoái, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kêu gọi chính phủ Việt Nam nên nghiên cứu quản lý tiền điện tử, và đưa tiền điện tử vào dự luật chống rửa tiền, tuy nhiên các dự luật liên quan đến quản lý vẫn chưa được thông qua.

Một hội thảo khoa học về Quản lý tài sản số, trong đó các loại tài sản mã hoá được đề cập một cách cởi mở

Về vấn đề thực hiện chính sách quản lý tiền điện tử tại Việt Nam, do cấu trúc phức tạp của chính phủ Việt Nam, việc xây dựng các chính sách liên quan đến tiền điện tử không phải là điều dễ dàng, cần sự đồng thuận và thỏa thuận từ nhiều bộ ngành chính phủ, trong thời gian ngắn sẽ không có chính sách cụ thể nào được ban hành.

Các doanh nghiệp tiền điện tử quốc tế tại Việt Nam

Sàn giao dịch

Sàn giao dịch là cửa ngõ đầu tiên mà người dùng tiếp xúc với thế giới tiền điện tử, hầu hết người dùng và vốn lưu động trong thị trường tiền điện tử đều tập trung tại các sàn giao dịch tập trung. Khối lượng giao dịch và mức độ hoạt động của người dùng thường được coi là chỉ số quan trọng để đánh giá một thị trường có sôi động hay không. Việt Nam là có tiềm năng thị trường lớn, cũng là mục tiêu của các sàn giao dịch tiền điện tử đổ về để thu hút người dùng.

Các sàn giao dịch lớn như Binance, OKX, Huobi, BingX và nhiều sàn khác đã và đang mở rộng thị trường của mình tại Việt Nam. Các sàn này không chỉ cung cấp các dịch vụ giao dịch tiền điện tử, mà còn có các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đặc biệt cho người dùng Việt Nam.

BingX – nền tảng giao dịch tiền điện tử, nổi bật với hàng loạt tính năng đột phá, đã nhanh chóng trở thành tâm điểm chú ý và thu hút đông đảo người dùng trong thời gian vừa qua.

Thị trường tiền mã hóa tại Việt Nam cũng tuân theo quy tắc 80-20, với các sàn giao dịch hàng đầu chiếm khoảng 80% thị phần, còn lại được chia nhỏ giữa các sàn khác. Tuy nhiên, thị trường tiền điện tử tại Việt Nam thiếu các sàn giao dịch trong nước, chủ yếu là các thương hiệu nước ngoài. Người đầu tư trong nước cũng thường chọn các sàn này khi họ đáp ứng đầy đủ các tiêu chí như:

• Độ tin cậy cao (dựa trên đánh giá của cộng đồng)
• Thân thiện với người dùng Việt, có hỗ trợ tiếng Việt trên ứng dụng và chăm sóc khách hàng bằng tiếng Việt
• Có thể sử dụng Việt Nam Đồng (VNĐ) và các ngân hàng nội địa để giao dịch tiền điện tử
• Hỗ trợ đa dạng các loại tài sản, các loại thị trường giao dịch
• Phí giao dịch rẻ

Hiện tại, các nền tảng tiền điện tử phổ biến tại Việt Nam chủ yếu là các nền tảng mà người dùng trong nước đã sử dụng trước đó, như Binance, Bybit, BingX,…

Các sàn giao dịch lớn như Binance, OKX, Huobi, Bithumb, và nhiều sàn khác đã và đang mở rộng thị trường của mình tại Việt Nam. Các sàn này không chỉ cung cấp các dịch vụ giao dịch tiền điện tử, mà còn có các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đặc biệt cho người dùng Việt Nam.

Cụ thể, Binance đã hỗ trợ giao dịch C2C với Việt Nam Đồng (VND) từ năm 2020 và có hơn 350 loại tiền mã hóa được niêm yết trên trang web của mình. OKX cũng đã hỗ trợ giao dịch VND từ năm 2018 và có phiên bản tiếng Việt cho các sản phẩm giao dịch hợp đồng của mình. Huobi cũng đã có mặt tại Việt Nam từ năm 2019 và cung cấp các dịch vụ giao dịch OTC.

Theo thống kê từ SimilarWeb, trong suốt một năm qua, tỷ lệ lưu lượng truy cập web tìm kiếm của toàn bộ thị trường Việt Nam, Binance chiếm khoảng 70%, tiếp theo là Remitano chiếm khoảng 10%, sau đó là OKX, Bybit, BingX. Hiện tại, các nền tảng được biết đến và công nhận tại Việt Nam chủ yếu là các thương hiệu quốc tế lớn, cũng như một số nền tảng đã có mặt tại thị trường Việt Nam trong một thời gian dài với nhiều tính năng ưu việt. Các nền tảng mới muốn thâm nhập vào thị trường này cần có các chiến lược hoặc ưu điểm độc đáo, nếu không sẽ khó có cơ hội trong thời gian ngắn.

Việc tiến vào Việt Nam vẫn là một cơ hội tốt, và các chiến lược hoạt động cần phải được điều chỉnh theo đặc điểm của thị trường địa phương. Mặc dù cạnh tranh trong thị trường giao dịch tiền mã hóa tại Việt Nam hiện tại có vẻ đã khá đầy đủ, nhưng đối với một thị trường có lợi thế về tăng trưởng dân số, đây vẫn là một cơ hội tốt cho cả các sàn giao dịch lẫn các dự án Web3 khác.

Các dự án Start-up Web3

Hiện nay đã có không ít doanh nghiệp Web3 đang tập trung phát triển thị trường Việt Nam, đặc biệt là trong năm nay. Tại hội nghị GM Vietnam Blockchain Week do Coin98 và Kyros Ventures tổ chức vào tháng 7, có khá nhiều các gian hàng của nhiều dự án nổi tiếng toàn cầu như Polygon, Aptos, Coinbase, Chainlink, Avalanche, v.v., và gặp các chuyên gia tiền điện tử từ nhiều quốc gia, hội nghị rất quốc tế.

Sự kiện GM Việt Nam do Coin98 và Kyros Ventures tổ chức vào tháng 7/2023

Các nhà phát triển tại Việt Nam đều có trình độ tiếng Anh rất tốt, điều này rất thuận lợi cho các dự án muốn triển khai toàn cầu. Ngoài ra, có nhiều trường đại học tại Việt Nam có các dự án hợp tác với các doanh nghiệp Blockchain và các khóa đào tạo, có thể cung cấp nguồn nhân lực Web3 chất lượng. Hơn nữa, người dùng Việt Nam rất sẵn lòng chi tiền và thời gian để tìm hiểu về ngành công nghiệp tiền điện tử, nhiều người Việt Nam sẵn lòng chi vài chục triệu để tham gia các khóa đào tạo liên quan đến Blockchain, học cách đầu tư tiền điện tử và kiến thức phát triển liên quan.

Tuy nhiên, nếu các dự án Web3 muốn có thành tích tốt tại thị trường Việt Nam, họ vẫn cần phải xây dựng các chiến lược hoạt động phù hợp với thói quen của người dùng địa phương. Ví dụ, người dùng tiền điện tử ở Việt Nam khá quen thuộc với các nền tảng như Facebook hay Telegram hơn và Twitter hay Discord.

Hoạt động gọi vốn

Theo Báo cáo thị trường crypto Việt Nam 2022 của Coin98 Insights, trong 2022, các dự án crypto Việt Nam đã kêu gọi thành công hơn 170.37 triệu USD, hầu hết các dự án đều gọi vốn ở vòng hạt giống (Seed round). Dù vậy, doanh thu của một số dự án crypto Việt Nam tạo ra rất cao so với số vốn gọi được. Nổi bật có dự án Sky Mavis kêu gọi thành công tổng cộng 311 triệu USD qua 4 vòng, nâng mức định giá lên 3 tỷ USD. Đổi lại, dự án Axie Infinity đã giúp Sky Mavis kiếm được 4 tỷ USD doanh thu từ việc bán các NFT. Kyber Network cũng là dự án đã kêu gọi thành công 60.4 triệu USD qua 4 vòng và đạt mức lợi nhuận khoảng 12 triệu USD mỗi năm.

Các quỹ đầu tư quốc tế như Pantera, DeFinance Capital, Binance Labs, Coinbase Ventures, AZDAG,….đang rất chú trọng vào việc “nuôi dưỡng” các startup trong ngành Web3 và blockchain tại Việt Nam. Điều này đặc biệt đáng chú ý khi ngành công nghiệp này mới chỉ bắt đầu phát triển trong vài năm gần đây, nhưng đã thu hút sự đầu tư đáng kể từ các quỹ mạo hiểm.

Hiện có hơn 10 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo người Việt Nam có vốn hóa trên 100 triệu USD và đã xuất hiện những startup “kỳ lân” trong lĩnh vực này tại Việt Nam. Theo MarketsandMarkets, thị trường liên quan đến blockchain tại Việt Nam dự kiến đạt giá trị gần 2,5 tỉ USD vào năm 2026, tăng gấp 5 lần quy mô so với năm 2021. Đây là thời cơ thuận lợi để các nhà đầu tư nước ngoài chú tâm đầu tư vào các dự án của Việt Nam, đồng thời cũng là cơ hội cho các bạn trẻ khởi nghiệp tạo lập nên dự án thành công.

Kết luận

Thị trường tiền điện tử đã trải qua những thách thức lớn trong năm 2022 và nửa đầu năm 2023 do hàng loạt sự kiện không thuận lợi. Những tổ chức tiền điện tử lớn đứng trước những khó khăn không nhỏ, với những yếu tố gây ra như căng thẳng giữa Nga và Ukraine, lạm phát do tác động của Covid-19, cũng như những quyết định về lãi suất của FED. Các vấn đề từ năm 2022 vẫn còn ảnh hưởng đến tình hình kinh tế năm 2023 và thách thức thị trường tiền điện tử trong việc tạo ra một đỉnh mới.

Mặc dù “mùa đông tiền điện tử” có thể còn kéo dài, các nhà đầu tư và nhà phát triển tại Việt Nam vẫn đang nỗ lực tạo ra những sản phẩm và dự án tiềm năng. Những ai nhìn thấy tiềm năng trong blockchain và Bitcoin có cơ hội lớn để đầu tư vào thời điểm này. Với sự phát triển đúng hướng, Việt Nam có thể sẽ chứng kiến một bước ngoặt tích cực trong những năm tiếp theo cho nền kinh tế của mình.